Postępowanie podatkowe, a postępowanie karne skarbowe

Jeśli zapłaciliście do urzędu skarbowego zaległy podatek wraz z odsetkami oraz kosztami egzekucyjnymi i wydaje wam się, że możecie już spać spokojnie bo sprawa jest zamknięta, to niestety mam złą informację. Jest wysoce prawdopodobne, że wkrótce sen z powiek skutecznie spędzi wam kolejne wezwanie z urzędu.

Osoby, które rzadko doświadczają kontaktu z urzędem skarbowym najczęściej nie wiedzą, że postępowanie podatkowe i postępowanie karne skarbowe, to dwa odrębne postępowania, co prowadzi do mylnego przekonania, iż zapłacenie zaległego podatku wraz z odsetkami definitywnie kończy ich „przygodę” z fiskusem.

Wielokrotnie spotykałem się z sytuacją, kiedy podatnik, któremu postawiono zarzut popełnienia wykroczenia bądź przestępstwa skarbowego, był szczerze zaskoczony takim obrotem sprawy i  najczęściej padało stwierdzenie – „dlaczego chcecie mnie ukarać jeszcze raz, przecież już zapłaciłem podatek, a do tego karne odsetki i koszty egzekucyjne?”.

No więc jak to jest z  tym „podwójnym karaniem”?

Jakie są konsekwencje zapłaty podatku po terminie

Do zapłaty zaległego podatku jesteśmy zmuszeni wówczas gdy wbrew ciążącemu na nas obowiązkowi nie płaciliśmy podatku, bądź zaliczek na ten podatek, w wyznaczonym terminie.

W przypadku gdy nie płacimy w ustawowym terminie podatku nasze zachowanie może wypełnić znamiona czynu zabronionego zagrożonego karą przewidzianą w kodeksie karnym skarbowym – najczęściej będzie to grzywna.

Oczywiście nie każde opóźnienie w zapłacie podatku będzie wykroczeniem lub przestępstwem skarbowym i kiedy zdarzy nam się jednorazowe opóźnienie w zapłacie podatku, to nie ma mowy o tym abyśmy mogli zostać ukarani, ale jeśli nie będziemy płacili podatku (np. podatku VAT) przez kilka miesięcy z rzędu, to sytuacja będzie wyglądała zgoła odmiennie.

Jeżeli nasze zachowanie wypełni znamiona wykroczenia skarbowego, to sprawa może się potoczyć w dwojaki sposób. Albo dostaniemy mandat, albo zostanie wszczęte postępowanie karne skarbowe. O tym kiedy sprawa może się zakończyć wymierzeniem mandatu, a kiedy konieczne jest wszczęcie postępowania napiszę innym razem. Dzisiaj ograniczę się do informacji, że w jednym i w drugim przypadku sprawa kończy się po zapłaceniu grzywny. Natomiast o tym jakie kary przewidziane są w kodeksie karnym skarbowym za popełnienie wykroczeń i przestępstw skarbowych napisałem tutaj.

W dużym uproszczeniu wygląda, to tak, że płacąc należny podatek po terminie musimy go uregulować wraz z należnymi odsetkami. Jeśli nie płacimy dobrowolnie, to dodatkowo zostaniemy obciążeni kosztami postępowania egzekucyjnego. Natomiast niezależnie od obowiązku zapłaty odsetek i ewentualnych kosztów egzekucyjnych, jeżeli nasze zachowanie wypełnia znamiona czynu zabronionego, to zostanie nam przedstawiony zarzut popełnienia wykroczenia lub przestępstwa skarbowego, co najczęściej wiąże się z koniecznością zapłaty grzywny.

Kontrola, postępowanie podatkowe i decyzja

Przed koniecznością zapłaty zaległego podatku staniemy również wtedy gdy na skutek wszczętego postępowania podatkowego urząd wyda decyzję określającą wysokość należnego podatku. Dzieje się tak najczęściej wówczas gdy po stwierdzeniu nieprawidłowości w naszych rozliczeniach podatkowych urząd określa zobowiązanie podatkowe w wysokości wyższej od zadeklarowanej.

W sytuacji gdy obowiązek zapłaty zaległego podatku powstaje na skutek wydania przez urząd decyzji sprawa wygląda w ten sposób (również w dużym uproszczeniu), że najczęściej wszystko zaczyna się od kontroli podatkowej, w wyniku której urząd stwierdza nieprawidłowości (np. zawyżenie kosztów odliczenia przychodu, lub zaniżenie dochodu). Po kontroli wszczynane jest postępowanie podatkowe, które kończy się decyzją określającą wysokość zobowiązania podatkowego oraz kwotę zaległego podatku jaką mamy zapłacić.

Jeżeli ujawnione w toku postępowania podatkowego nieprawidłowości wypełniają znamiona wykroczenia bądź przestępstwa skarbowego (a zazwyczaj wypełniają) również możemy się spodziewać postępowania karnego skarbowego i  kary.

Jak widać, zgodnie z obowiązującymi przepisami zarówno odsetki za nieterminową wpłatę podatku jak i koszty postępowania egzekucyjnego, będące konsekwencją nieuregulowania podatku w terminie, wbrew powszechnemu odczuciu, nie są karą. Kara może być wymierzona dopiero w postępowaniu karnym skarbowym.
Jednocześnie potrafię zrozumieć, że ktoś kto najpierw uiścił odsetki, później koszty egzekucyjne, a na końcu musi jeszcze zapłacić grzywnę w postępowaniu karnym skarbowym, może to odbierać jako wielokrotne karanie za ten sam czyn.